Хэлтсийн дарга Н.Энхбат: Бүртгэлийн байгууллагын хөгжил бол иргэн бүрд хүрсэн үйлчилгээний чанараар хэмжигддэг
Улсын бүртгэлийн байгууллагын түүхт 85 жилийн ойн хүрээнд Төв аймгийн улсын бүртгэлийн хэлтсийг танилцуулж байна.
Төв аймагт бүртгэлийн байгууллага анх хэрхэн үүсэн байгуулагдсан талаар танилцуулна уу?
1976-1978 оны хооронд паспортын байцаагчаар ажиллаж байсан М.Цэен-Ойдов нь шинээр паспорт олгох ажлыг эхлүүлж, 1978 оноос паспортын ахлах байцаагчаар томилогдсон Д.Басбиш нь 1979 оны 1-р сараас 1981 оны 9-р сар хүртэлх хугацаанд уг ажлыг эрчимжүүлж зохион байгуулалтын өндөр арга хэмжээ авсны хүрээнд 16-аас дээш насны бүх иргэнд иргэний паспорт шинээр олгож дууссан ба уг ажлын хүрээнд 16-аас дээш насны бүх иргэдийн судалгааг сум тус бүрээр гарган гүйцэтгэж байжээ. Иргэний бүртгэлийг хот, аймагт ахлах байцаагч нар, суманд Засаг даргын Тамгын газрын дарга нар хариуцан гүйцэтгэдэг байв.
1977 оноос Иргэний гэр бүлийн 8 төрлийн бүртгэлийн асуудлыг Гэр бүл, нотариатын товчоо бие даан хариуцдаг болж бүртгэлийн анкетуудыг сум тус бүрчлэн ангилан төрөлжүүлж Шүүх яамны гэр бүлийн архивд баримтаа шилжүүлдэг байв. Шүүх яамны орлогч сайд Дамдин тэргүүтэй ажлын хэсэг тус аймагт зөвлөн тусалж цаашид хийж хэрэгжүүлэх ажил, чиг үүргийг гаргаж өгснөөр бүртгэлийн ажилд илүү ахиц дэвшил гарсан юм. Ихэнх гэрчилгээнүүд зориулалтын хавтастай өнгө үзэмж сайтай, удаан хугацаагаар хадгалахад нэн тохиромжтой болсон бөгөөд Төв аймгийн хэмжээнд өөрийн Сонины үйлдвэрт уг гэрчилгээг зааврын дагуу хэвлэн олшруулж сумдыг хангадаг болсон нь том ололт амжилт байлаа. Түүнчлэн гэрлэлтийг ёс төртэй, хүндлэл үнэ цэнтэй болгохыг зорьж, аймгийн Зуунмод сумын захиргааны байранд тусгайлан 2 өрөөг тохижуулж гэрлэлтийг утга төгөлдөр бүртгэх болсноор гэр бүл болж буй хүмүүсийн хамтын амьдралд чухал нөлөө үзүүлсэн байна.
1981-1990 оны үед Иргэний бүртгэл нь аймгийн АДХурлын гүйцэтгэх захиргааны Хуулийн хэлтэст харьяалагддаг байсан бөгөөд энэ үед Хуулийн хэлтсийн дарга А.Доржготов албан хаагчдаа удирдан зохион байгуулж суманд хийгдэх бүртгэлийн талаар сургалт зөвлөгөөнийг тогтмол хийж, холбогдох дүрэм журмыг ажилтан албан хаагчдад сурталчлах, аливааг хуулийн дагуу хийж гүйцэтгэх тал дээр онцгой анхааран ажилладаг байсан ба үүний үр дүнд бусад аймаг хотуудаас Төв аймаг руу зорин ирж туршлага судлан ажиллаж, аймаг ч мөн олон төрлийн сургалт зөвлөгөөнүүдийг амжилттай зохион байгуулдаг байв.
1991 оноос эхлэн Улс орон зах зээлийн үед шилжиж иргэд гадаад оронд зорчих, худалдаа наймаа эрхлэх зэрэгт гадаад паспортын олголт хурдацтай нэмэгдэж ачаалалтай ажиллаж байсан ба энэ онд 1539 иргэд гадаад паспорт олгосон байна.
Цагдаагийн ерөнхий газрын харьяанд байсан иргэний бүртгэл мэдээллийн асуудлыг Хууль зүй, дотоод хэргийн сайдын эрхлэх асуудлын хүрээнд хэрэгжүүлэгч агентлаг болгон өөрчилж үүнийг дагаад аймгийн Хууль эрх зүйн хэлтсийн харьяа Иргэний бүртгэл мэдээллийн албыг байгуулж ахлах ажилтнаар Ж.Адилбиш, С.Цэвэлмаа, Д.Оюунтуяа, Д.Цэцгээ, Г.Оюунцэцэг нарыг мэргэжилтнээр томилон ажиллуулжээ.
Засгийн газрын 2008 оны 64 дүгээр тогтоолоор Иргэний бүртгэл мэдээллийн улсын төв, Эд хөрөнгийн эрхийн улсын бүртгэлийн газар, Татварын ерөнхий газрын Хуулийн этгээдийн бүртгэлийн албыг нэгтгэн Улсын бүртгэлийн ерөнхий газрыг байгуулж “Улсын бүртгэлийн ерөнхий хууль 2009 оны 06 дугаар сарын 25-нд батлагдаж, 10 дугаар сард орон нутагт Улсын бүртгэлийн хэлтэс байгуулагдсан ба аймгийн Засаг даргын захирамжаар тус хэлтэст Нийтийн номын сангийн 1 давхрыг эзэмшүүлж, Мянганы сорилтын сангийн санхүүжилтээр иж бүрэн засвар хийж, албаны автомашины хамт хүлээлгэн өгснөөр улсын бүртгэлийн ажилд ихээхэн нөлөө үзүүлсэн юм.
Таны ажилласан хугацаанд хийсэн томоохон өөрчлөлт бол шинэ байрны барилгын талаар дэлгэрүүлээч?
– Тийм ээ, миний хувьд хамгийн том ажил бол Улсын бүртгэлийн хэлтсийн шинэ барилгыг амжилттай ашиглалтад оруулсан явдал. Зоорийн давхартайгаа 3 давхар, 688 сая төгрөгийн өртөгтэй уг барилга ашиглалтад орсноор:
- 27 сумын иргэн, эд хөрөнгө, хуулийн этгээдийн архивын эх нотлох баримтыг хамгаалах нөхцөл сайжирсан
- Албан хаагчдын ажиллах орчин, иргэдийн үйлчилгээ авах нөхцөл илүү тохилог болсон
- Улсын хөрөнгийг оновчтой, хэмнэлттэй зарцуулсан сайн жишиг тогтсон
Энэ бол зөвхөн нэг байгууллагын гэлтгүй, аймгийн иргэдэд хүртээмжтэй, олон жил үр шимээ өгөх бүтээн байгуулалт гэж үздэг.
Манай байгууллагаас хэрэгжүүлсэн онцлох ажил:
– KOICA болон Дэлхийн банкны санхүүжилтээр хэрэгжсэн энэ төсөл бол үнэхээр том ахиц. Ингэснээр:
- Иргэд сумдаа байж байгаад улсын бүртгэлийн бүх төрлийн үйлчилгээг авах боломжтой болсон
- Аймгийн төв рүү зорчих шаардлага, зардал, хугацаа багассан
- Анхан шатанд бүртгэгч хийсэн бүртгэл шууд цахимжих тул үйлчилгээний хурд мэдэгдэхүйц өссөн
e-Mongolia зэрэг нэгдсэн системтэй уялдсан нь бүртгэлийн үйлчилгээг төрийн бусад үйлчилгээнүүдтэй холбон хөгжүүлэх суурийг тавьсан.
.jpg)
Төв аймгийн бүртгэлийн байгууллагын онцлог юу вэ?
Төв аймаг Улаанбаатар хотыг тойрсон 27 сумтай гэдгээрээ онцлог. Нэг хэсэгт мал аж ахуй давамгайлдаг бол нөгөө хэсэгт газар тариалан төвлөрсөн. Энэ онцлог бүртгэлийн ажилд шууд нөлөөлдөг. Эд хөрөнгийн эрхийн бүртгэл манай аймагт харьцангуй өндөр, шилжилт хөдөлгөөн идэвхтэй явагддаг. Төв аймаг бол зөвхөн иргэний болон эд хөрөнгийн бүртгэл хийгээд зогсохгүй бүс нутгийн эдийн засгийн эргэлтийг дэмжих чухал байгууллагын нэг гэж боддог.
Иргэдэд ойртуулсан үйлчилгээний шинэчлэлүүдээс онцолж хэлбэл?
2019 онд бид шинэлэг ажил эхлүүлсэн. Өмнө нь сумдын бүртгэгч зөвхөн иргэний бүртгэл хариуцдаг байсан бол анх удаа Жаргалант сумын улсын бүртгэгчид эд хөрөнгийн эрхийн бүртгэл хөтлөх эрх нээсэн. Ингэснээр иргэд аймгийн төвд ирэхгүйгээр бүх төрлийн бүртгэлийн үйлчилгээг сумдаа авах боломжтой болсон.
Одоогоор:
- 9 сум – иргэн + эд хөрөнгө
- 3 сум – иргэн + хуулийн этгээд гэсэн байдлаар бүртгэлийн үйлчилгээ давхар үзүүлж байна. Иргэдийн цаг зав, зардлыг хэмнэсэн, үр дүнтэй ажил болсон.
Улсын бүртгэлийн байгууллагын түүхт 85 жилийн ойг тохиолдуулан үе үеийн ажилтан, ахмад буурлууд болон өнөөдөр энэ хариуцлагатай ажлыг нэр төртэй авч яваа нийт хамт олондоо баярын мэнд хүргэе. Өнгөрсөн он жилүүдэд бүртгэлийн салбарынхан иргэн төвтэй, шударга, хүртээмжтэй төрийн үйлчилгээг бий болгохын төлөө уйгагүй ажиллаж ирсэн. Та бүхнийхээ худалдаа бус хөдөлмөр, зүтгэлийг хүндэтгэж, эрүүл энх, аз жаргал, амжилт бүтээлийн дээдийг хүсэн ерөөе.
