Хэлтсийн дарга Ц.Мөнхчимэг: Бүртгэл бол иргэн бүрийн амьдралын баталгаа
Улсын бүртгэлийн байгууллага үүсэж хөгжсөний 85 жилийн ойн хүрээнд Сүхбаатар аймгийн улсын бүртгэлийн хэлтсийг танилцуулж байна.
1. Танай аймгийн бүртгэлийн хэлтэс хэдэн онд байгуулагдсан бэ? Анхны үеийн онцлогийг дурдана уу.
Засгийн газрын 2008 оны 78 дугаар тогтоолоор “Монгол Улсад бүртгэлийн нэгдсэн тогтолцоог бий болгох үндэсний хөтөлбөр” батлагдаж, энэхүү шинэчлэлийн хүрээнд УИХ-ын 43 дугаар тогтоол, Засгийн газрын 64 дүгээр тогтоолын дагуу тухайн үеийн Иргэний бүртгэл мэдээллийн алба, Эд хөрөнгийн бүртгэлийн алба, аймгийн татварын хэлтсийн хуулийн этгээдийн бүртгэл нэгтгэгдэн Сүхбаатар аймгийн Улсын бүртгэлийн хэлтэс 2009 онд байгуулагдсан.
Анхны жилүүдэд системийн нэгдсэн сүлжээ байхгүй, баримт бичиг гар бичмэл хэлбэртэй, бүртгэлийн дэвтэрт хөтлөгддөг, бүх үйл ажиллагаа хоёр тусдаа байранд явагддаг, программ хангамж оффлайн горимд ажилладаг зэрэг олон бэрхшээлтэй тулгарч байв. Хэлтэс анх үндсэн 9 орон тоо, гэрээт 4 ажилтан буюу нийт 13 хүний бүрэлдэхүүнтэйгээр ажиллаж эхэлсэн түүхтэй.
Өнөөдөр харин дээрх хүндрэлүүд бүгд давтагдаж, техник технологийн дэвшил, бодлогын оновчтой шийдвэрийн үр дүнд бүртгэлийн үйл ажиллагаа бүрэн цахимжиж, түргэн шуурхай, ил тод үйлчилгээг иргэдэд үзүүлдэг болсон.
Өнөөгийн байдлаар манай хэлтэс төрийн захиргааны 22, төрийн үйлчилгээний 4, гэрээт 3 ажилтантайгаар нийт 29 хүний бүрэлдэхүүнтэй үйл ажиллагаагаа явуулж байна.
Дашрамд хэлэхэд, 1990-ээд онд тодорхой бүртгэлийн чиг үүргийг Цагдан сэргийлэх хэлтэс хэрэгжүүлдэг байсан үеэс миний эцэг Д.Цагаанхүү нь хүний нөөц, иргэний бүртгэл, паспортын албанд ажиллаж байгаад 1991 онд гавьяаны амралтад гарч байсан нь миний хувьд энэ байгууллагатай холбогдох бахархалт түүх болдог.
2. Та ажиллах хугацаандаа хамгийн тод харсан ахиц дэвшил юу байсан бэ?
Улсын бүртгэлийн байгууллагаас сүүлийн жилүүдэд технологийн ололт дэвшил, инновацыг бүртгэлийн үйл ажиллагаанд үе шаттайгаар маш хурдтай амжилттай нэвтрүүлснээр иргэд цаг хугацаа, орон зайнаас үл хамааран, улсын бүртгэлийн үйлчилгээ, лавлагаа, мэдээллээ цахимаар авах боломжийг хууль, эрх зүйн хүрээнд болоод техник технологийн түвшинд бүрдүүлэн өгсөнд иргэд маш сайшаалтай хандаж байна. Бүртгэлийн үйлчилгээ маань өдрөөс өдөрт төгөлдөршиж, цааснаас цахимд шилжсэнээр 24 цаг 7 өдрийн туршид иргэд бүртгэлийн үйлчилгээг гар утсаараа болон төрийн үйлчилгээний ДӨТ машинаас цахимаар хялбар авах боломжтой болсноор өнөөгийн нийгмийн амьдралын чанарт эергээр нөлөөлж, цаг хугацаа, хөрөнгө мөнгийг хэмнэх төдийгүй байгаль дэлхийдээ ээлтэй үйлчилгээний шинэ эрин ирж байгаа гэж харж байна.
3. Сүүлийн жилүүдэд танай байгууллагаас хэрэгжүүлсэн онцлох ажил юу вэ?
Улсын бүртгэлийн багц хууль 2018 онд шинэчлэгдэн батлагдаж, улсын бүртгэгчид маань Эрх зүйч боловсролыг эзэмшсэнээр зөвхөн аймгийн төвд хөтлөгддөг байсан бүртгэлийн төрлүүдийг сумандаа хөтлөх эрх сумдын улсын бүртгэгч нарт олгогдож, 3 төрлийн бүртгэлийн үйлчилгээг хүргэж байна. Мөн дээр дурдсанчлан стратеги зорилго, зорилтоо хэрэгжүүлэн, цахим шилжилт, онлайн үйлчилгээг өргөжүүлэх ажлын хүрээнд “24/7” цахим үйлчилгээг хэлтэс дээрээ болон сумдад нэвтрүүлж мөн зөөврийн төхөөрөмжөөр дамжуулан улсын бүртгэлийн үйлчилгээг малчны хотноос хүргэх боломжтой болсон. Мөн тоон гарын үсэг олголтын бүртгэлийг хийж, хэрэглээнд нэвтрүүлэх ажлыг маш эрчимтэй зохион байгуулж байна.
4. Цахимжуулалтын давуу талын талаар таны байр суурь?
Төрийн үйлчилгээг илүү хүртээмжтэй, ил тод, хурдан шуурхай хялбар болгох зорилгынхоо хүрээнд хийж хэрэгжүүлсэн, төрийн их ой санамжийг бүрдүүлэлцэж байгаа нэгэн томоохон ажил бол цахимжуулалт юм. Манай байгууллагаас энэ тал дээр хэрэгжүүлж байгаа бодлого чиглэл, үйл ажиллагаа нь нийгэмд үр өгөөж өндөртэй бодлого байсаар ирсэн. Цахимжуулалтын ачаар төрийн үйлчилгээний чанар хүртээмж нэмэгдэж, байгууллагуудын уялдаа холбоо сайжирч, мэдээлэл солилцох хурд нэмэгдэж байна.
5. Танай орон нутагт бүртгэлийн байгууллагын ажилд тулгардаг онцлог, сорилт юу вэ?
Зүүн бүс нутгийн маань газар зүй, хүн ам, дэд бүтэц, цахим хүртээмж зэрэг хүчин зүйлс нь бусад бүс нутгийн адил манай байгууллагын ажилд нөлөөлөх нь зүйн хэрэг юм. Сүхбаатар аймаг бол Монгол улсын далайд хамгийн ойр гарцтай аймаг төдийгүй БНХАУ-тай хил залгаа, бүтээн байгуулалт, эдийн засаг гээд бүхий л салбартаа хурдацтай хөгжиж байгаа аймаг учраас улсын бүртгэлийн үйлчилгээний ачаалал тэр хэмжээгээр өсөлттэй байна. Ачаалал нэмэгдэх хэрээр албан хаагчдын мэдлэг ур чадварт анхаарч ажиллах, мэргэшсэн тогтвортой төрийн албан хаагчдыг дэмжих, бэлтгэж сургах, нийгмийн баталгааг нь хангах үйл ажиллагаа нь тасралтгүй үргэлжлэх, аймаг орон нутгийн зүгээс дэмжиж хамтарч ажиллах нь зүйтэй гэж боддог. Мэдээлэл технологи хурдтай хөгжиж байгаа энэ цаг үед бүх сумд маань өндөр хурдны интернэтийн болон шилэн кабелийн сүлжээнд холбогдсоноор газар зүйн байрлалаас шалтгаалах хүчин зүйлс бүртгэлийн үйлчилгээнд нөлөөлөл үзүүлэх хүндрэл нь бага болсон байна.
6. Дараагийн 5–10 жилд бүртгэлийн байгууллага ямар чиглэлд хөгжих ёстой вэ?
Илүү орчин үетэй хөл нийлсэн AI буюу хиймэл оюун ухаан, Их өгөгдөлд суурилсан цогц системтэй, бусад байгууллагуудтай илүү уялдаа холбоо бүхий, иргэн төвтэй бүртгэлийн тогтолцоонд шилжиж, хөгжих нь цаг хугацааны асуудал гэж харж байна.
Монгол Улсад бүртгэлийн байгууллага үүсэж хөгжсөний 85 жил, нэгдсэн тогтолцоонд шилжсэний 16 жилийн түүхэн ойн баярын халуун мэндийг үе үеийн ахмад ажилтнууд болон хамт олондоо өргөн дэвшүүлье. Та бүхний хөдөлмөрийн замнал үргэлж ариун цагаан үйлстэй, төрийн ажлын зам нь өөдрөг байх болтугай.
