Улсын бүртгэлийн байгууллага үүсэж хөгжсөний түүхт 85 жилийн ойн хүрээнд Багануур дүүргийн Улсын бүртгэлийн хэлтсийг онцолж байна.
Хэлтсийн дарга Н.Жавхланбаатар: “Улсын бүртгэл гэдэг бол нотлох баримтанд үндэслэж бүртгэлийн үйлчилгээг үзүүлдэг хариуцлагатай алба”
Багануур дүүргийн бүртгэлийн хэлтэс хэдэн онд байгуулагдаж байв?
1973 онд БНМАУ нь Зөвлөлт Орос, Чех, Герман зэрэг орнуудтай хамтран Монгол орон даяар эрдэм шинжилгээ, хайгуулын ажил эрчимтэй хийж эхлэн Багануурын нүүрсний нөөцийг олж, Улаанбаатар хотыг эрчим хүч, цахилгаанаар хангах, мөн төвлөрлийг багасгах зорилгоор БНМАУ-ын Ардын Их Хурлын Тэргүүлэгчдийн 1978 оны 09-р сарын 01-ний өдрийн 202-р, 1980 оны 43-р зарлигаар район болон зохион байгуулагдсан байдаг. Улаанбаатар хотын харьяанд Багануур хороог байгуулж, хүн амын шилжилт хөдөлгөөн, иргэний бичиг баримтын зохицуулалтыг шийдвэрлэх зорилгоор мөн онд нь Цагдан сэргийлэх ангийн дэргэд Паспортын албыг 2 орон тооны ажилтантайгаар байгуулснаар тус хэлтэс үүсэх гол суурь болсон түүхтэй.
Иргэдэд ямар ямар үйлчилгээг үзүүлж байна вэ? Сүүлийн жилүүдэд танай хэлтэст хийгдсэн шинэчлэл, өөрчлөлт юу байна вэ?
Улсын Бүртгэлийн Ерөнхий газраас нэгжийн түвшинд менежмент хийх боломжийг олгосноор дүүргийн улсын бүртгэлийн хэлтсүүд төвийн болон цэгийн зохион байгуулалтаар ажиллах болсон нь төрийн үйлчилгээг хурдан шуурхай чирэгдэлгүй үзүүлэх таатай нөхцөл бүрдсэн. Багануур дүүргийн Улсын бүртгэлийн хэлтэс 2023 оноос хорооны улсын бүртгэгч нарыг татаж хэлтэст төвлөрүүлэн төвийн байдлаар бүртгэлийн үйлчилгээг үзүүлдэг болсон нь нэг дороос төрийн үйлчилгээг шуурхай авах боломж бүрдсэн. Багануур дүүргийн хувьд хамгийн хол хороо нь дүүргээсээ 17км зайтай, мөн малчин өрх ихтэй, төрийн байгууллага болон ААН-үүд нь төвдөө төвлөрсөн байдаг зэрэг онцлогтой. Тиймээс төвийн системээр ажиллахад хамгийн тохиромжтой, зөв зохион байгуулалт болсон. Улсын бүртгэл гэдэг бол нотлох баримтанд үндэслэж бүртгэлийн үйлчилгээг үзүүлдэг хариуцлагатай алба юм.
Цахимжилтын давуу талуудын талаар та ямар байр суурьтай байна вэ?
Өнөөдрийн цаг хугацаа орон зайнаас хамаарч бүртгэлийн үйлчилгээ авах боломжийн суурь нь цахимжилт юм. Иргэн, эд хөрөнгө, хуулийн этгээд гэсэн гурван төрлийн бүртгэл бүрэн цахимжиж, Монгол улсын 16-н нас хүрсэн иргэн бүр тоон гарын үсэгтэй болж орон зай, цаг хугацаанаас үл хамаарч бүртгэлийн үйлчилгээг цахимаар авах боломжтой болсон. Хууль, дүрэм журмын хувьд нөхцөл бүрдсэн ч иргэдийн чадамж, боломжоосоо хамаараад хэрэглээний хувьд харилцан адилгүй байна. Иргэдийн 60% бол ямарч асуудалгүй цахимаар үйлчилгээ авч байна. Үлдсэн 20% нь авах боломжтой боловч хүсэхгүй байна. Өөрөөр хэлбэл уламжлалт аргаар буюу өөрийн биеэр очиж бүртгэгчтэй харилцан үйлчилгээ авах сонирхолтой байна. Харин үлдсэн хувь нь бол үнэхээр авах боломжгүй, цахим үйлчилгээг үл ойшоодог, цахим гэхээр л төрийн үйлчилгээ холдсон мэдрэмж авдаг хүмүүс байна. Бас хүн бүрд ухаалаг утас байхгүй, өөрийн нэр дээрх утасны дугаар байхгүй зэрэг нөхцөл байдал үүсдэг. Тиймээс заавал орчин нөхцлийг нь бүрдүүлж, үйлчилгээ авах гэж байгаа иргэнийг зүглүүлж чиглүүлж байх хөтөч бүртгэгчийг манай хэлтэс 24/7 цахим үйлчилгээн дээрээ оны эхнээс ажиллуулж эхэлсэн. Одоогоор зааж зөвлөөд ажиллаж байна. Манай иргэд бас өөрийн хувь хүний мэдээллээ нууцлах тал дээр учир дутагдалтай хандаж байна. Энэ мэт бас цахимжилтаа дагаад анхаарах, сайжруулах ажлууд ч цөөнгүй байгаа.
Та байгууллагадаа ажиллаж байх хугацаанд гарсан ахиц дэвшил, магадгүй танд тодоор мэдрэгдсэн өөрчлөлт байна уу?
Засгийн газраас 2010 онд иргэний биеийн давхцахгүй өгөгдөлд суурилсан мэдээллийн нэгдсэн санг бий болгох зорилгоор иргэний шинэчилсэн бүртгэлийг явуулах шийдвэр гарч дүүргийн иргэдийг иргэний шинэчилсэн бүртгэлд хамруулах ажлыг хийж гүйцэтгэж байсан үе хамгийн тод үлдсэн дээ. Түүнээс хойш бүртгэлийн үйлчилгээний цахимжилт бол энэ байгууллагын суурь байсан ба бүртгэлийн байгууллага жил бүр л тодорхой шинэчлэл хийсээр байгаа гэж хувьдаа сайшаан бодож явдаг.
Ер нь орон нутаг болон дүүргийн бүртгэлийн байгууллагын ажлын онцлог, нөхцөл байдал ямар байдаг вэ? Танай дүүргийн хувьд?
Манай Багануур дүүрэг Улаанбаатар хотоос 130 км алслагдсан 62 мянган га газар нутагтай, 29 мянга гаруй хүн амтай, түр оршин суугч ихтэй жижиг дүүрэг л дээ. Тиймээс иргэдээ таних, бичиг баримтын зөрчлөөс урьдчилан сэргийлэх, мэдээ мэдээлэл хүргэх, мэдээллийн сангаа цэгцлэх гээд олон ажлууд хууль журмын дагуу, цаг тухай бүрдээ хийгдээд явдаг. Үүнээс гадна манай байгууллагын зүгээс хүний эрхийг хангах чиглэлээр малчны хотонд мотор асааж байгаад 16,45-н настай иргэний биеийн давхцахгүй өгөгдлийн бүртгэлийн үйлчилгээг үзүүлсэн нь тухайн үед их сайхан санагдаж байсан. Мөн 2024 он, 2025 онд хорих ангид ял эдлэж байгаа 94 хоригдолд иргэний улсын бүртгэлийн үйлчилгээг үзүүлээд байна.
Улсын бүртгэлийн үйлчилгээг өөрийн биеэр ирж авах боломжгүй ч зайлшгүй шаардлагатай иргэдийн хүсэлтийг хүлээн авч зөөврийн төхөөрөмжөөр бүртгэлийн үйлчилгээг газар дээрээс нь тогтмол үзүүлээд хэвшсэн нь иргэдийн талархлыг их хүлээдэг. Бүртгэлийн байгууллага бол цахим үйлчилгээнд манлайлан оролцож байгаа. Төр, иргэн хоёр тал талаасаа л өөр өөрийн гэсэн үүрэгтэй гэдгээ л ойлгох хэрэгтэй.
Цаашдын төлөв, хөгжлийн гол зорилт? Өөрөөр хэлбэл дараагийн 5–10 жилд бүртгэлийн байгууллага ямар болсон байх бол?
Бүх бүртгэлийг цахимаар авдаг болчихсон, иргэд маань цахим үйлчилгээг асуудалгүй хэрэглэдэг, хүний оролцоо бага болсон байх болов уу гэж харж байна. Аливаа зүйл сайн, муу гэсэн хоёр талтай болохоор өөр шинээр ямар нөхцөл байдал үүсэхийг бас таамаглаж чадахгүй л байна.
Таны болон байгууллагын хувьд одоогоор ямар зорилго тавин ажиллаж байна вэ?
Иргэдэд цахим үйлчилгээ сурталчлах хэрэглээг нэмэгдүүлэх, улсын бүртгэл гэдэг том айлын нэр хүндийг өндөрт өргөх, байгууллагын соёлыг илүү сайжруулах, бүртгэгч нарынхаа хөрвөн ажиллах чадварыг нэмэгдүүлэх гэх мэт олон зорилго байна. Манай хэлтэс дүүргийн хөрөнгө оруулалтаар 247 иргэдэд үйлчлэх цахим үйлчилгээний төвийг өргөжүүлэн тохижуулахаар санал хүргүүлсэн тэр ажил маань дэмжигдэж хийгдээд явж байна. Энд дан ганц улсын бүртгэлийн үйлчилгээг үзүүлэх биш дүүргийн газар зохион байгуулалтын алба, банкны киоск машинууд, сүлжээнд холбосон компьютер, хэвлэх машин, дүүргийн мэдээ мэдээлэл сурталчлах телевиз байрлахаас гадна иргэдэд тав тухтай байх үүднээс суух сандал, уух ус, даралтын аппарат гэх мэт хүний хэрэгцээ бүрдсэн орчныг бий болгохоор төлөвлөн ажиллаж байна. Иргэдийн сэтгэл ханамжид орчин нөхцөл их нөлөө үзүүлдэг. Цаашлаад хэлтэс өөрийн гэсэн байртай болох зорилт ч бий. Энэ жил төрийн архив, улсын бүртгэлийн байрны зураг төсөл тендер зарлагдсан явж байна. Удахгүй албан хаагчдынхаа ажиллах нөхцлийг хангасан, иргэддээ тав тухтай шинэ байранд төрийн үйлчилгээг үзүүлэх байхаа гэдэгт итгэж байна.
Улсын бүртгэлийн байгууллагын хамт олондоо ойн баярын мэндчилгээ дэвшүүлнэ үү?
Улсын бүртгэл гэдэг амаргүй салбарт мөр зэрэгцэн ажиллаж байгаа болон ажиллаж байсан үе үеийн албан хаагч нартаа Улсын бүртгэлийн байгууллагын түүхт 85 жил, шинэчилсэн тогтолцоонд шилжсэний 16 жилийн ойн баярын мэндийг дэвшүүлье. Түүнчлэн энэ жил манай Багануур дүүргийн 45 жилийн ой тохиож байгаа бөгөөд Дүүргийнхээ нийт иргэд болон ажилтан, албан хаагчдад мөн ойн мэндийг дэвшүүлж, ажлын амжилт хүсье.
