Улсын бүртгэлийн байгууллагын үүсэж хөгжсөний түүхт 85 жилийн ойн хүрээнд Дорнод аймгийн улсын бүртгэлийн хэлтсийг онцолж байна.
Хэлтсийн дарга Д.Оюунбаяр: Сүүлийн жилүүдэд өргөдөл, гомдлын тоо буурсан нь цахим шилжилтийн бодит үр дүн юм
– Танай аймгийн Улсын бүртгэлийн хэлтэс хэдэн онд байгуулагдсан бэ? Анхны үеийн онцлогийг дурдана уу.
– Улсын бүртгэлийн байгууллагын үндэс суурь нь 1939 онд тавигдаж, 1940 оны арванхоёрдугаар сард Дорнод, Өмнөговь, Ховд, Завхан, Дорноговь, Хэнтий зэрэг 11 аймгийн цагдан сэргийлэх ангид паспортын бүртгэгч, байцаагч нарыг томилон ажиллуулснаар бүртгэлийн ажил эхэлсэн байдаг.
1943 онд “Паспортын хэлтэс” байгуулагдаж, анхны ээлжинд Дорнод, Жавхлант шарга /одоогийн Сүхбаатар/, Дорноговь, Өмнөговь аймгийн насанд хүрсэн бүх иргэдийг паспортжуулах ажил өрнөсөн нь чухал үе байлаа.
1950 онд паспортын байцаагчаар Банзрагч, 1977 онд ахлах байцаагчаар хошууч Т.Дамдин томилогдон ажиллаж, 1981 онд иргэний үнэмлэхийг шинэчилсэн загварын БНМАУ-ын иргэний паспорт болгон солих ажлыг Чойбалсан хот болон сумдын бүртгэлийн ажилтнуудтай хамт амжилттай хэрэгжүүлсэн нь манай байгууллагын онцлог түүхэн үеийн нэг юм.
Харин 2009 оны наймдугаар сарын 31-ний өдөр Улсын бүртгэлийн ерөнхий газрын даргын 260 дугаар тушаалаар иргэн, эд хөрөнгө, хуулийн этгээдийн бүртгэлийг нэгтгэн, Дорнод аймгийн Улсын бүртгэлийн хэлтэс байгуулагдаж, анхны даргаар нь Д.Доржбаатар томилогдон ажиллаж байв.
Одоогоор манай хэлтэс 30 албан хаагчийн бүрэлдэхүүнтэйгээр бүртгэлийн бүх төрлийн үйлчилгээг иргэддээ хүргэж байна.
– Та энэ байгууллагад ажиллаж байх хугацаандаа хамгийн тод мэдэрсэн өөрчлөлт, дэвшил юу байсан бэ?
– Би 2007 онд улсын бүртгэлийн байгууллагад ажилд орсноосоо хойш олон шинэчлэл, дэвшлийн гэрч болж явсан. Тэдгээрээс хамгийн тод үлдсэн нь 2012 онд эхэлсэн эд хөрөнгийн эрхийн улсын бүртгэлийн цахимжуулалт юм.
Тухайн үед өмч хөрөнгийн мэдээллийг үнэн зөв, алдаагүй бүртгэж цахим системд шилжүүлэх ажил биднээс ихээхэн хариуцлага, нягт нямбай ажиллагаа шаардсан.
Гэсэн ч энэ ажлын үр дүнд бүртгэлийн үйлчилгээ ил тод, шуурхай болж, иргэдийн өмчийн баталгаа бий болсон нь салбарын томоохон ахиц байлаа.
– Сүүлийн жилүүдэд танай байгууллага ямар онцлох ажлыг хэрэгжүүлсэн бэ?
– Манай байгууллагын үйл ажиллагааны гол чиглэл бол “Иргэн төвтэй үйлчилгээ”. Өөрөөр хэлбэл, төрийн үйлчилгээг иргэдэд аль болох ойртуулж, хүртээмжтэй болгох зорилготой.
Үүний хүрээнд 2017 оноос ахмад настан, хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдэд зориулсан “Гэрт хүргэх үйлчилгээ”-г эхлүүлсэн. Энэ үйлчилгээг Монгол шуудангийн системтэй уялдуулснаар 14 сумын 289 иргэнд шаардлагатай баримт бичгийг аймгийн төвөөс суманд нь хүргэж өгдөг болсон.
Мөн төрийн байгууллагуудтай хамтран “Нийгмийн цогц явуулын үйлчилгээ”-г сүүлийн зургаан жилд тогтмол зохион байгуулж, алслагдсан сум, багийн 8700 гаруй иргэнд улсын бүртгэлийн үйлчилгээг зөөврийн төхөөрөмжөөр хүргэсэн.
Цаашлаад иргэдийн мэдээллийн хүртээмжийг нэмэгдүүлэх зорилгоор “Та үүнийг мэдэх үү” цуврал контентыг байгууллагын цахим хуудсаар хүргэж байгаа.
2020 онд 14 сумын бүртгэлийн ажилтнууд “Гэрлэх ёслолын булан”-г байгуулж, соёлтой үйлчилгээний шинэ жишгийг тогтоосон нь бас нэгэн бахархалт ажил болсон.
– Иргэдэд үзүүлж буй үйлчилгээний цахимжилтын ач холбогдол юу вэ?
– Одоогоор төрийн үйлчилгээний нэгдсэн систем болох E-Mongolia-гаар дамжуулан улсын бүртгэлийн 109 төрлийн лавлагаа, 41 төрлийн үйлчилгээг иргэд цахимаар авч байна.
Манай хамт олон 2000–2023 онд төрсөн 15,093 хуудас баримтыг иргэний мэдээллийн санд цахимжуулж, хөрвүүлэлтийн алдаатай 3,094 иргэний мэдээллийг засварласан.
Цахим бүртгэл нь төрийн байгууллагуудын уялдаа холбоог сайжруулж, нэг иргэн нэг удаа мэдээллээ бүртгүүлснээр олон төрлийн үйлчилгээ авах боломжийг олгодог болсон. Энэ бол цахим шилжилтийн хамгийн том давуу тал юм.
– Танай байгууллагын үйл ажиллагаанд тохиолддог онцлог нөхцөл, сорилт юу байдаг вэ?
– Дорнод аймаг Монгол Улсын хамгийн зүүн хязгаарт оршдог, газар нутгийн хэмжээгээр улсдаа гуравт ордог. 14 сум, 67 багтай, хүн ам нь 85 мянга орчим. Халх, буриад, барга, үзэмчин зэрэг үндэстэн, ястнууд амьдардаг.
Манай аймаг ОХУ болон БНХАУ-тай хиллэдэг тул үндэсний энгийн гадаад паспорт, хил нэвтрэх үнэмлэхний бүртгэл хамгийн эрэлттэй үйлчилгээнд ордог.
Сүүлийн таван жилийн хугацаанд 24,000 гаруй иргэнд гадаад паспорт, 738 иргэнд хил нэвтрэх үнэмлэх олгосон байна. Энэ нь газарзүйн байршлын онцлогоос үүдэлтэй томоохон ажлын ачаалал юм.
– Иргэдийн оролцоо, хүлээлтийг та хэрхэн харж байна вэ?
– Иргэдийн хүсэж буй зүйл тодорхой: шуурхай, ил тод, ойлгомжтой, цахим үйлчилгээ.
Сүүлийн жилүүдэд бид үйлчилгээний чанар, соёлыг сайжруулах, авлигагүй, тэгш шударга үйлчилгээг бий болгох чиглэлд онцгой анхаарч ажиллаж байна.
Сумдад бүртгэлийн бүх төрлийн үйлчилгээ үзүүлэхээс гадна, саяхнаас гадаад паспортын захиалгыг сумдын түвшинд авч эхэлсэн.
Үүний үр дүнд иргэдийн сэтгэл ханамж мэдэгдэхүйц өсөж, өргөдөл гомдлын тоо буурсан нь цахим шилжилтийн бодит үр дүн юм.
– Цаашид улсын бүртгэлийн байгууллага ямар чиглэлд хөгжих ёстой гэж үзэж байна вэ?
– Цаашдын хөгжлийн чиглэл бол бүрэн дижитал бүртгэлийн систем рүү шилжих явдал гэж харж байна.
Иргэд гар утас, компьютероосоо өөрийн мэдээлэл, эд хөрөнгө, хуулийн этгээдийн бүртгэлийг шалгах, баталгаажуулах боломжтой болох ёстой.
Мөн улсын бүртгэгч нарыг зөвхөн үйлчилгээ үзүүлэгч биш, харин мэдээллийн аюулгүй байдал, дата системийн чанар, найдвартай байдлыг хянах чадвартай мэргэшсэн ажилтан болгон хөгжүүлэх нь чухал гэж боддог.
– Та хувь хүний болон байгууллагын хувьд ямар зорилго тавин ажиллаж байна вэ?
– Манай байгууллага “Нэг цонхны үйлчилгээ”-г бүрэн хэрэгжүүлж, бүртгэлийн үйлчилгээг 100 хувь цахим хэлбэрт шилжүүлэх зорилготой ажиллаж байна.
Ингэснээр иргэн бүр өөрийн мэдээллийг цахимаар хянаж, залруулах, баталгаажуулах боломжтой болно.
Энэ бол ирээдүйд цаасгүй бүртгэлийн системд бүрэн шилжих суурь болно гэж үзэж байна.
– Улсын бүртгэлийн байгууллагын хамт олондоо 85 жилийн ойн баярын мэндчилгээ дэвшүүлнэ үү.
– Улсын бүртгэлийн байгууллагын 85 жилийн ойн баярын мэндийг үе үеийн ахмад ажилтнууд болон өнөөдөр хамтран зүтгэж буй нийт албан хаагчдадаа хүргэж, ажилд нь амжилт, амьдралд нь аз жаргал, сайн сайхан бүхнийг хүсэн ерөөе.
Та бүхэн төрийн санах ойн баазыг өдөр бүр бүтээж буй нэр хүндтэй, хариуцлагатай ажлын эзэд билээ.
Мөн энэхүү завшааныг ашиглан Дорнод аймгийн улсын бүртгэлийн хэлтсийн санаа сэтгэл нэгтэй, гар нийлсэн шижигнэсэн хамт олноороо үргэлж бахархаж, баярлаж явдаг шүү. Та бүхний минь хичээл зүтгэл, нэг нэгнээ гэх халуун сэтгэл, урам зориг, хүсэл тэмүүллээр жигүүрлэн олон олон ажлын ард амжилттай гарч, урагшилсаар байгаа билээ.
