Оюуны өмч, улсын бүртгэлийн байгууллага нь Засгийн газрын үйл ажиллагааны /2016-2020/ хөтөлбөрийн хэрэгжилтийг хангах зорилт болон салбарын үйл ажиллагааны стратегийн зорилтуудыг үндсэн чиглэлээ болгож, 2017 онд төлөвлөсөн үйл ажиллагааны хэрэгжилтийг ханган ажиллаж байна.
Энэ онд хийгдэж буй томоохон ажлууд:
Байгууллагын хүний нөөцийн бодлогыг хэрэгжүүлэв.
Оюуны өмч, улсын бүртгэлийн салбарын албан хаагчдын нийт 1274 албан хаагчийн хувийн хэргийг баяжуулах ажлыг зохион байгуулж, хүний нөөцийн суурь судалгааг бий болгож шинэчилсэн. Төрийн захиргааны 125 албан хаагчийн ажлын байр /Албан тушаал/-ын тодорхойлолтыг шинэчлэн боловсруулж, батлуулав.
Байгууллагын албан хаагчдын тасралтгүй сургалтын нэгдсэн хөтөлбөрийн хүрээнд нийтдээ 25 удаагийн сургалт, семинар зохион байгуулж, давхардсан тоогоор 1565 албан хаагчийг, цаг үеийн холбогдолтой, хэрэгжиж буй төсөл хөтөлбөрүүдийн хэрэгжилтийг хангах ажлын хүрээнд 19 удаагийн сургалт зохион байгуулж, давхардсан тоогоор 693 албан хаагчийг хамруулав.
Иргэдийн эрх зүйн мэдлэгийг дээшлүүлэх үүднээс 9 удаагийн сургалт зохион байгуулж, 830 гаруй албаны хүмүүст оюуны өмч, улсын бүртгэлийн хууль тогтоомжийн талаар мэдээлэл хүргэж ажиллав.
Иргэн, эд хөрөнгө, хуулийн этгээд, оюуны өмчийн эрхийн бүртгэлийн үйлчилгээг хүртээмжтэй, шуурхай үзүүлэхэд байгууллагын үйл ажиллагаа бүхэлдээ чиглэгдэв.
Тус байгууллага нь бүртгэлийн холбогдох хуулиудын хүрээнд иргэн, хуулийн этгээдэд дараах бүртгэлийн үйлчилгээг үзүүлэв. Үүнд:
Төрсний бүртгэлийн 53947, гэрлэлтийн 14357, гэрлэлт цуцлалтын 2887, нас баралтын 12789 бүртгэлийг хийж, иргэний үнэмлэх шинээр 36506, хугацаа сунгалтыг 69730, дахин олголтыг 64400, гадаад паспорт шинээр 187054 иргэнд олгож, 79013 гадаад паспортод хугацааны сунгалтыг хийж, иргэнд олгосон.
Газраас бусад үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн анхны улсын 23119 бүртгэл, газар өмчлөх эрхийн анхны улсын 22936 бүртгэл, гэрээний эрхийн 259179 бүртгэлийг хийв.
Улсын бүртгэлд бүртгэгдсэн нийт 161651 хуулийн этгээдээс тайлант хугацаанд шинээр 1301 хуулийн этгээдийг бүртгэж, зохиогчийн эрхийн бүтээл бүртгүүлэх хүсэлтэй 601 өргөдөл, шинэ бүтээлийн мэдүүлгийн тоо 179, бүтээгдэхүүний загварын мэдүүлэг 254, ашигтай загварын мэдүүлэг 215, барааны тэмдгийн 2207 мэдүүлгийг тус тус олгосон байна.
Түүнчлэн Архиваас нийт 20.8 сая лавлагаа, хуулбар олгосноос иргэний баримтын 19.7 сая, хуулийн этгээдийн 176.9 мянга, эд хөрөнгийн бүртгэлийн 926.6 мянга, оюуны өмчийн бүртгэлээр 36.4 мянган лавлагааг олгов.
Улсын бүртгэлийн үйл ажиллагааны хууль эрх зүйн орчныг боловсронгуй болгов.
Улсын бүртгэлийн ерөнхий хууль, Эд хөрөнгийн эрхийн бүртгэлийн тухай хууль, Иргэний улсын бүртгэлийн тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын төслийг бүртгэлийн салбарын бүх нэгжүүд, эрдэм шинжилгээний хурлуудад үе шаттайгаар хэлэлцүүлэн 400 гаруй саналыг нэгтгэж, ХЗДХЯ-нд хүргүүлсэн. Хуулийн төслүүд УИХ-ын 2017 оны намрын чуулганаар хэлэлцэгдэхээр төлөвлөгөөнд тусгагдсан.
Хуулийн этгээдийн улсын бүртгэлийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийн санал, холбогдох судалгаа, тооцоо, нэмэлт мэдээллийг гаргаж ХЗДХЯ-нд хүргүүлэн ажилласан.
ХЗДХЯ-ны Патентын тухай хууль, Зохиогчийн эрх болон түүнд хамаарах бусад эрхийн тухай хуулийн төслийн шинэчилсэн найруулгыг боловсруулах, Барааны тэмдэг газар, зүйн заалтын тухай хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийг боловсруулах ажлын хэсэгт тус тус ажиллаж байна.
Байгууллагын үйл ажиллагаанд мөрдөгдөж буй холбогдох 5 дүрэм, журмыг шинэчлэв. Мөн дээрх хуулиуд шинэчлэгдэн батлагдсанаар дагалдан гарах 8 журмын төсөл боловсруулж, Арга зүйн байнгын зөвлөлөөр хэлэлцүүлж, бэлэн болгоод байна.
Төрийн ой санамжийн аюулгүй байдлыг хангах чиглэлд дэвшил гаргав.
Монгол Улсын Үндэсний аюулгүй байдлын тухай хуульд үндэсний аюулгүй байдлыг хангах үйл ажиллагааны үндсэн зарчим нь “шуурхай, тасралтгүй байх”, “иргэн, хуулийн этгээд, эд хөрөнгийн эрхийн улсын бүртгэлийн асуудал эрхэлсэн алба нь үндэсний аюулгүй байдлыг хангах тусгайлсан чиг үүрэгтэй” гэж, Төрийн нууцын жагсаалт батлах тухай хуульд “иргэний бүртгэл, мэдээллийн улсын сан маш нууцын зэрэглэлтэй, байнга хадгалах төрийн нууц байна” гэж, Улсын бүртгэлийн ерөнхий хуулийн “Монгол Улс бүртгэлийн мэдээллийн нэгдсэн сантай байх бөгөөд уг сан нь төрийн өмч байна”, “Улсын бүртгэлийн мэдээллийн нэгдсэн сан үрэгдэх, устгагдахаас бүрэн хамгаалагдсан байх бөгөөд улсын онцгой объектын зэрэглэлтэй байна” гэж заасныг, түүнчлэн Засгийн газрын 2014 оны 100 дугаар тогтоолын дагуу тус газрын төв болон үйлчилгээний байрууд, иргэний цахим үнэмлэхийн үйлдвэрийг онц чухал объектэд хамаарна гэсэн заалтыг тус тус үндэслэн 2016 оны 4 дүгээр улиралд багтаан Улсын бүртгэлийн мэдээллийн нэгдсэн сан, цахим сүлжээний аюулгүй байдалд нэгдсэн үнэлгээг өгч, өнөөгийн байдлыг тодорхойлсон. Үнэлгээний дүнгээс үзвэл
Улсын бүртгэлийн байгууллагын мэдээллийн сан нь Монгол Улсын мэдээллийн хамгийн том сан бөгөөд 60 орчим терабайт хэмжээтэй, нийт 37 мэдээллийн сан, 400 гаруй оффлайн дэд сан, сонгуулийн үйл ажиллагаанд 2082 файл хэлбэрийн сан ашиглагдаж байгаа боловч бүртгэлийн удирдлагын програм хангамжуудын лицензийн хугацаа дууссанаас чанарын шаардлага хангахгүй болсон.
Мэдээллийн сангуудыг нөөцлөх тоног төхөөрөмжийн багтаамжгүйгээс мэдээллийн сангийн аюулгүй байдал, хэвийн найдвартай ажиллах нөхцлийг хангаж чадахгүйд хүрсэн.
Нийт 67 серверийн 72 хувь нь ашиглалтын хугацаа дууссан, 19 хувь нь гэмтэлтэй байгаагаас бүртгэлийн үйл ажиллагааг хэвийн, тасралтгүй явуулах боломжгүй нөхцөл үүссэн.
Үйлчилгээний томоохон саатал, гэмтэл удаа дараа гарсан, сонгуулийн үйл ажиллагаанд ашиглагдаж байгаа 2850 компьютер, принтер, түүний дагалдах төхөөрөмжүүдийн ашиглалтын хугацаа дуусч эвдрэл, гэмтэл ихээр гарах болсон.
Серверийн өрөөнүүд стандартын шаардлага хангахгүй байгаагаас мэдээллийн аюулгүй байдал, холбогдох тоног төхөөрөмжийн хэвийн үйл ажиллагаанд сөргөөр нөлөөлж, төрийн цахим мэдээллийн аюулгүй байдлыг хангах боломжгүй болсон.
Тус газарт ашиглагдаж байгаа үйлчилгээний 3 байр нь 1978, 1997 онуудад ашиглалтад орсон, байрны зарим давхар, хэсэгт цууралт үүссэн, дулаан алдалттай, ус нэвчдэг, цанталт, хөлрөлтийн улмаас мөөгөнцөртсөн, МХЕГ-аас Барилгын тухай хууль, Барилга ашиглалтын дүрэм, Төрийн архивын ажлын үндсэн заавруудад заасан шаардлагыг хангахгүй гэж дүгнэгдсэн.
Дээрх нөхцөл байдалд үндэслэн “Үндэсний ой санамж -1”, “Үндэсний ой санамж -2”,“Үндэсний ой санамж -3” төслүүдийг Засгийн газрын түвшинд хэрэгжих “Нэг иргэн-Нэг бүртгэл” хөтөлбөрийн дэд хэсгүүд байхаар боловсруулж, ХЗДХЯ, Засгийн газар, Үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөлд танилцуулсан. Түүнчлэн “Нэг иргэн-Нэг бүртгэл” хөтөлбөрийг боловсруулах ажлын хэсгийг ХЗДХЯ-ны түвшинд байгуулж, холбогдох судалгааг хийж, хөтөлбөр болон шаардагдах төсөв, төлөвлөгөөг боловсруулсан.
Энэ ажлын хүрээнд он гарсаар 200 гаруй сая төгрөг бүхий сервер стореж, сүлжээний сэлбэг, иргэний шинэчилсэн бүртгэлийн тоног төхөөрөмж, хяналт, мониторингийн орчны хяналтын систем, цаг бүртгэлийн төхөөрөмж, компьютер болон түүний дагалдах хэрэгслийн худалдан авалтыг хийв. Нийслэлийн 6 дүүргийн Улсын бүртгэлийн хэлтсийн үйлчилгээний танхимд камер байршуулж, төв серверт холбох ажил хийгдсэнээр албан хаагчдын ажлын цаг ашиглалтыг хянах, ажлын ачааллыг зохицуулах, гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх ач холбогдолтой болов.
Үйлчилгээний нэгдүгээр байрны 3 давхарт байрлах серверийн өрөөг шинэчилж, ОӨУБЕГ-ын төв байранд байрлах хуулийн этгээд болон архивын цахимжуулалтын серверийг зөөвөрлөн нэг байранд төвлөрүүлснээр цахилгааны доторх монтаж шинэчлэгдэж, хөргөлтийн систем шинээр суурилуулж, серверийн өрөөг стандарт шаардлагад нийцүүлэн шинэчилж, болзошгүй эрсдлээс сэргийлэв.
Архивын санд 3 ширхэг тавиур шинээр хийлгэж суурилуулан задгай хураагдсан 2880 хувийн хэргийг тавиурт байрлуулан баримтын товьёог үйлдэв. Архивын ерөнхий газарт хүсэлт гарган шийдвэрлүүлж, архивын зориулалт бүхий 20 ширхэг нягтруулсан шүүгээг авч суурилуулж, 4040 хувийн хэргийн баримтыг сайжруулсан тавиурт байрлуулж, архивын эх нотлох баримтын хадгалалт, хамгаалалт, аюулгүй байдлыг сайжруулав.
Үйлчилгээний хүртээмж, шуурхай байдлыг нэмэгдүүлэв.
Монгол Улсын дипломат төлөөлөгчийн газраас энгийн гадаад паспорт авах хүсэлтийг нууцлал, аюулгүй байдлыг хангасан сүлжээгээр дамжуулан хүлээн авах техникийн нөхцлийг шийдэж, Хилийн чанадад ажиллаж байгаа Монгол Улсын дипломат төлөөлөгчийн газрын цахимаар ирүүлсэн хүсэлтийн дагуу лавлагаа, мэдээллийг ажлын 2 хоногийн дотор гаргадаг болов.
Үйлчилгээний хураамжийг цахим төлбөрийн системээр дамжуулдаг болов. Энэ хүрээнд Голомт банкны пос машины үйлчилгээг иргэн, хуулийн этгээдийн бүртгэл, архивын үйлчилгээнд бүрэн нэвтрүүлж, үйл ажиллагаандаа хэвшүүлэн ажиллаж байна.
Хөдлөх эд хөрөнгө болон эдийн бус хөрөнгийн барьцааны мэдэгдлийн бүртгэлийн системийг нэвтрүүлж, хэвийн найдвартай ажиллагааг ханган ажиллаж байна. Эхний 3 улирлын байдлаар хөдлөх эд хөрөнгө болон эдийн бус хөрөнгийн барьцааны мэдэгдлийн бүртгэлийн системд нийт 516 хуулийн этгээд болон иргэд, хэрэглэгч болсон байна.
Хуулийн этгээдийн нэр баталгаажуулах, шинээр байгуулагдсан хуулийн этгээд, түүнийг мэдээлэлд оруулсан өөрчлөлтийг улсын бүртгэлд бүртгэх үйлчилгээг онлайн горимд шилжүүлэв.
Нийслэлийн алслагдсан Багахангай, Багануур, Налайх дүүргүүдэд Юнивишн ХХК-ны гэр интернэт тавьж сүлжээнд оруулсан. Мөн СБД, ХУД, ЧД – үүдэд интернэт болон дотоод сүлжээний утас татаж, ашиглалтанд оруулаад байна.
Улсын бүртгэлийн хяналтын тогтолцоог боловсронгуй болгох арга хэмжээг авч хэрэгжүүлэв.
Улсын хэмжээнд бүртгэлийн хяналтын нэгдсэн бодлогыг хэрэгжүүлэх зорилгоор улсын бүртгэлийн үйл ажиллагаанд тавьж буй хяналтын тогтолцоонд системчилсэн үнэлгээ хийж, үр дүнтэй нь уялдуулан ажлын байрны тодорхойлолтыг шинэчлэн боловсруулав.
Мөн хяналтын улсын /ахлах/ байцаагч нарыг мэргэшүүлэхэд чиглэсэн тусгай хөтөлбөртэй сургалтыг зохион байгуулсан бөгөөд уг сургалтад Хяналтын газрын болон аймаг, нийслэл, дүүргийн 46 хяналтын улсын /ахлах/ байцаагч нар оролцов. Сургалттай холбогдуулан хяналтын улсын /ахлах/ байцаагч нарын ерөнхий болон хууль, эрх зүйн мэдлэгийн түвшин тогтоох шалгалтыг авч, хяналтын улсын /ахлах/ байцаагчийн сертификат, үнэмлэхийг гардуулж өгсөн.
Улсын бүртгэлийн үйл ажиллагаанд хяналт шалгалт хийхтэй холбогдсон харилцааг зохицуулж буй “Оюуны өмч, улсын бүртгэлийн үйл ажиллагаанд хяналт, шалгалт хийх журам”-ыг шинэчлэн боловсруулж, батлуулан, үйл ажиллагаандаа мөрдлөг болгон ажиллаж байна.
Хоёр болон олон талт хамтын ажиллагаа өргөжив.
НҮБ-ын Ази номхон далайн орнуудын Эдийн засаг, нийгмийн комиссын дэмжлэгээр ҮСХ-той хамтран Монгол Улсын иргэний бүртгэлд суурилсан хүн ам зүйн үзүүлэлтийн тайланг англи хэл дээр боловсруулж, АНДОЭЗНК-д хүргүүлсэн.
Монгол Улсын иргэний бүртгэлийн үйлчилгээний хүртээмж, чанарыг сайжруулах, “Нэг иргэн -Нэг бүртгэл” хөтөлбөрийг бий болгоход дэмжлэг үзүүлэх зорилгоор Азийн хөгжлийн банкинд хүсэлт тавж, 2017-2020 онд тус байгууллагын буцалтгүй тусламжийн санхүүжилтээр хэрэгжих “Нийгмийн үйлчилгээг хүртээмжтэй болгох бүртгэлийн системийг дэмжих” төсөл 2017 оны 10 сард батлагдав.
Энэхүү төсөл нь төрийн байгууллагын мэдээллийн солилцоо, иргэний бүртгэлийн системийн чанарыг сайжруулах, иргэний бүртгэлийн механик аргаас электрон хэлбэрт шилжих үйл ажиллагааг дэмжих, өгөгдлийн зөрүүг багасгах, иргэдэд зориулсан бүртгэлийн үйлчилгээг хүртээмжтэй болгох үйл ажиллагаанд дэмжлэг үзүүлнэ.
Дэлхийн банкны хөнгөлөлттэй зээлийн санхүүжилтээр 13 аймгийн эд хөрөнгийн цахим бүртгэлийн орчинг бүрдүүлэхэд шаардлагатай компьютер, түүний дагалдах сэлбэг хэрэгсэл, сканнер, хэвлэх төхөөрөмж, хор зэрэг тоног төхөөрөмжийн худалдан авалт хийж, бэлтгэл ажлыг хангав. Төслийн хүрээнд системийн серверийн хүчин чадлыг нэмэгдүүлэх мэдээллийнсангийнсервер, аппликейшн сервер, менежмент сервер, стораж, стораж /нөөц/, шилэн кабелийн свитч, кабель, зогсуур, KVM дэлгэц, свитч, сүлжээний свитч, тог баригч, цахимжуулалтын салбарын сервер зэрэг техник хэрэгслийн худалдан авалт хийж, тоног төхөөрөмжийг суурилуулж, тохиргоог хийж, програмыг суулгах зэрэг бэлтгэл ажлыг ханган ажиллаж байна.
ОХУ-ын Владивосток хотноо 09 дүгээр сарын 6-7-ны өдрүүдэд зохион байгуулагдсан Монгол-Орос-Хятадын 5 дахь удаагийн хуралд Ерөнхий газрын дарга Р.Содхүү тэргүүтэй төлөөлөгчид амжилттай оролцов.
Сонгуулийн хуулийг амжилттай хэрэгжүүлэв.
Оюуны өмч, улсын бүртгэлийн ерөнхий газар нь Сонгуулийн тухай хуулийн 61 дүгээр зүйлийн 61.1-т “Сонгогчдын нэрийн жагсаалтыг иргэний бүртгэл, мэдээллийн сан дахь сонгогчийн бүртгэлд үндэслэн улсын бүртгэлийн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны байгууллага эрхлэн үйлдэнэ.” гэж заасны дагуу тус газраас Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн 2017 оны ээлжит сонгуулийн сонгогчдын нэрийн жагсаалтыг үйлдэж, аймаг, дүүргийн сонгуулийн хороонд хүргүүлэх үндсэн чиг үүргийг хэрэгжүүлэн ажиллав.
Оюуны өмч, улсын бүртгэлийн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны байгууллага, түүний орон нутаг дахь салбар, нэгжийн 718 ажилтан 2017 оны 01 дүгээр сарын 28-ны өдрөөс 2017 оны 07 дугаар сарын 08-ны өдрийг хүртэл ажлын болон ажлын бус 103 өдөр, тагнуулын байгууллагаас иргэний улсын бүртгэлийн мэдээллийн сантай ажиллахыг зөвшөөрсний үндсэн дээр бүртгэлийн байгууллагатай гэрээ байгуулсан 2554 итгэмжлэгдсэн ажилтан 2017 оны 06 дугаар сарын 01-нээс 07 дугаар сарын 08-ны өдрийг хүртэл нийт 3272 албан хаагчид ажиллаа.
Салбарын хэмжээнд дараах анхаарах асуудлууд байна.
- 2017 онд ХЗДХ-ийн сайдтай байгуулсан үр дүнгийн гэрээ, ерөнхий газрын даргатай газрын дарга нарын байгуулсан үр дүнгийн гэрээний биелэлтийг бүрэн хангаж ажиллах;
- 2017 оныг Иргэнд ойр эрх зүйн үйлчилгээний жил болгосонтой холбогдуулан хэрэгэжүүлэх үйл ажиллагаа, Жендер, Гэмт хэрэг, Авлига, Хүний эрх, Терроризмын эсрэг үйл ажиллагааны төлөвлөгөө зэрэг төлөвлөгөөний хэрэгжилт, уялдаа холбоог хангах;
- Төрийн ой санамжийн аюулгүй байдлыг хангахад чиглэсэн ажлыг улам эрчимжүүлэх;
- Бүртгэлийн үйл ажиллагаанд мөрдөгдөх хуулиудыг эцэслэн батлуулах, дагалдах журмуудыг эцэслэн боловсруулах;
- ЗГ-ын үйл ажиллагааны мөрийн хөтөлбөр, байгууллагын стратегийн зорилтын хүрээнд 2018 оны үйл ажиллагааны бодлого зорилтыг тодорхойлох.
ТАМГЫН ГАЗАР
