“Иргэдийн оролцоо ба шилдэг агентлаг тодруулах аян”-ы хүрээнд УБЕГ-ын дарга Ц.Пүрэвдоржтой ярилцлаа.

-Олон  нийтийн хувьд  хам­гийн их хүнд сурталтай төрийн байгууллагын тухай асуухад танайхыг нэрлэдэг байсан. Одоо цахимжаад, аливаа лавлагааг ТҮЦ машинаас аваад эхлэхээр ачаалал буураад хэл амны бай болох нь багассан уу?

-УБЕГ 2010 онд иргэний шинэчилсэн бүртгэлийг эх­лүүлсэн. Мэдээж иргэн бүрийг энэ бүртгэлд хам­руулах, үнэн зөв мэдээлэл оруулах, лавлагаа өгөх гэх зэрэг олон ажил ундарч, ачаалал нэмэгдсэн. Харин өнөөд­рийн байдлаар ши­нэчилсэн бүрт­гэлийн ажил ерөнхийдөө дуус­сан­тай хол­боотойгоор ир­­гэний бүрт­гэлийн ажил жиг­дэрсэн.

Түүнчлэн үнэн, зөв бодитой мэдээллийн санг үүс­гэж чадсан. Энэхүү санг ашиглан иргэний бүртгэлтэй холбоотой бүх төрлийн лавлагаа, мэдээллийг өгч байгаа бөгөөд ачаалал эрс буурсан.

Зөвхөн 100 айлд ч бус аймаг, дүүргүүдэд ч ачаалал багатай бол­сон.

-Иргэний бүртгэлээс гадна УБЕГ эд хөрөнгийн эр­хийн бүрт­­гэл болон түүнтэй хол­боотой мэ­­дээл­­лийг иргэд, хол­богдох бай­гуул­­лагуудад өгдөг. Ипотекийн зээл­тэй хол­боо­той­гоор мөн л ачаа­лал ихдэх, чи­рэгдэлтэй байна гэх зэрэг гомдлууд гарсаар байгаа шүү дээ?

-Эд хөрөнгийн бүртгэлийн хувьд өнгөрсөн жил маш олон ажил давхцсан. Ту­хайлбал Мон­голын мян­ганы сорилтын сантай хамтран 2012 оноос эхлэн төсөл хэрэгжүүлсэн. Мөн цахимжуулах, шинэ систем нэвт­­рүүлэх, Засгийн газраас ипо­текийн зээлийн жу­рам гар­сан­тай хоолбоотойгоор ма­­­найхаас лавлагаа, мэдээлэл авах зэргээр ачаалал  5-6 дахин нэмэгдсэн.

Энэ то­хиолдолд иргэдэд аль болох түргэн шуурхай үйлчлэх үүднээс ажлаа шахсаар намар буюу өнгөрсөн 10 дугаар сараас эхлэн хэвийн байдалд оруулж чадсан. Одоо бол багассан. Хуулийн  этгээдийн   бүрт­гэлийн хувьд аймгууд болон 100 айл дахь байрандаа үйлчилгээ үзүүлж байгаа. Ерөнхийдөө хам­гийн том ажил маань мэ­дээлэл, лавлагаа өгөх. Сүүлийн үед цахим­жиж эхэлснээр ачаалал буурч  хаа,  хаанаа бухимдал чи­­рэг­­­дэлгүй бо­лох нөхцөл бүрдсэн.

-Шинэчилсэн бүртгэл жиг­дэрсэн гэхээр өмнө нь иргэдэд тохиолддог байсан, овог нэр, регистрийн үсэг, тоо зөрөх гэх мэт архивын алдаа гарахгүй гэж ойлгож болох уу?

-Иргэний бүртгэлийн бай­гууллага  үүсч хөгжсөн 74 жи­лийн түүхтэй. Өмнө нь иргэний бүрт­гэлийн үйл ажиллагаа урсга­лаараа хийгдэж ирснээс зөрчил ихтэй, мэдээллийн санд  эргэл­зээтэй бүрт­гүүлсэн то­хиолдол байдаг бай­сан. Харин шинэчилсэн бүртгэл хийгд­сэнээр эдгээрийг бүгдийг нь үнэн зөв бодитой болгож, цэгцэлсэн.

Тэр ч утгаараа 2012, 2013 онд шат шатны сонгуульд иргэний бүртгэлийн санг ашиглан сон­гогчдын нэр­сийн жагсаалтыг гар­гасан. 3200 гаруй хэсгийн хороон дээр сонгогчдын нэрийн жагсаалтыг тоног төхөөрөмжид суулган хүр­гүүлсэн. Иргэд сон­гуулийн санал өгөх үедээ анзаарсан байх.  Хурууны хээгээ ун­шуулахад л фото зургийн сангаас болон иргэний бүх мэ­дээлэл нь гарч ирж байсан шүү дээ.  Өөрөөр  хэлбэл  хэдхэн минут, секундын хугацаанд сон­гогчдын нэр­сийн жагсаалтыг бий болгож чадсан. Мэдээж Дорж хурууны хээгээ ун­шуулахад Дулмаагийн зураг гараад ирвэл аюул болно. Гэхдээ манай хамт олон ийм алдаагүйгээр маш сайн ажиллаж чадсан.

-Мэдээллийн санг өөрөөр хэрхэн ашиглаж байгаа вэ?

-Мэдээж өөрийн бай­гууллагын чиг үүргийн дагуу мэдээллээр хангаж байна. Цаашид дундын өгөгдлийн сан болгоод төрийн бусад байгууллагын хэрэглээнд нэвтрүүлэх боломжийг бүр­дүүлсэн. Өөрөөр хэлбэл, нийг­мийн халамж, даатгал гэх зэр­гээр өөрсдийн орох түвшнээс мэдээллээ авна гэсэн үг. Одоогоор хилийн боомтууд, татварын байгууллага тодорхой түвшинд авч байгаа. Дараагийн шатанд нарийвчлан ашиглах бо­ломжтой болгоно.

-Олон байгууллага нарийвч­лан ашиглаад эхлэхээр хувь хүний нууц алдагдах тохиолдол гарах юм биш биз?

-Иргэний бүртгэлийн мэ­дээллийн сан маш нууцын зэрэг­лэлтэй. Мөн хууль хяналтын бай­гууллагууд хяналт тавьж ажил­ладаг. Аливаа төрийн бай­гууллагыг зөвхөн өөрсдийнх нь түвшинд орж ажиллах бо­ломжоор хангадаг учраас мэ­дээлэл алдагдах боломжгүй.

-Бүх зүйл автомат, цахим хэлбэрт орчихвол ажилтнуудаа цомхотгох уу?

-Бид маш олон ажил хэрэг­жүүлж байгаа. Ямар­тай ч 2014, 2015 ондоо дотоод ажлаа цэг­цэлж, ца­химжуулахаар шуур­хайлж байна. Тиймээс одоо­гоор хүнээ халж, цомхотгох асуу­дал хөндөгдөөгүй. Одоо­гийн бүрэл­дэхүүн маань хэвээр ажиллана.

-Иргэний цахим үнэм­лэхийг хэзээнээс яг цахим хэлбэрээр нь ашиглаж эхлэх вэ?

-PKI буюу цахим гарын үсэг суулгах  ажил  ойрын  үед хийгдэнэ. Мэ­дээлэл, технологи шуу­дан харилцааны газар прог­раммыг чипэнд суулгахад бэлэн болгосон. Дөрөвдүгээр са­рын сүүлч гэхэд ТҮЦ машинаар  дамжигдан хийг­дэх юм. Ин­гэснээр цахим үнэмлэхийг 100 хувь ашиглах боломж бүрдэнэ. Чипэнд хурууны хээг уншуулж ашиглаж байгаа шиг цусны бүлэг, сонгууль өгсөн тойрог, хэсэг, нийгмийн халамж, даатгалын тогтолцооны мэ­дээлэл зэргийг суулгаж ашиглах боломжтой.

-Өөр ямар үйлчилгээг ца­химжуулах юм бол гэсэн хүлээлт иргэдэд байдаг. Энэ ч замын түгжрэлээс эхлээд цаг хугацаа хэмнэж байгаа болохоор амар байх шиг байгаа юм. Ер нь танай байгууллагын нэн тэргүүний зорилтоос сонирхвол?

-Хамгийн түрүүнд ир­гэний цахим үнэмлэхийн захиалгыг ТҮЦ машин болон интернэт орчинд авдаг болохоор зорьж, ажиллаж байна. Ингэснээр ту­хайн хүн заавал дүүрэг, 100 айл руу очихгүйгээр өөрт ойр ТҮЦ машинаас захиалга өгч иргэний үнэмлэхээ дахин авах боломжтой болно.

Түүнчлэн нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хо­тын захирагч Э.Бат-Үүлтэй хамт­ран ажиллах санамж бичигт гарын үсэг зурсан. Энэ хүрээнд бүртгэл мэдээллийн үйлчилгээг нийслэлийн иргэд өөрийн хо­рооноос авах боломжийг бүр­дүүлэхээр ажиллаж байна.  Энэ онд эрх зүйн шинэтгэл хийх бүртгэлийн тухай үндсэн гурван хуулиа шинэчлэхээр зорьж байгаа. Эдгээр хуулиуд батлагдаад, мөрдөж эхлэхээр дагаж мөрдөж буй бүх журмыг шинэчилнэ.

Тиймээс 2014 он бүрт­гэлийн системийн хувьд эрх зүйн шинэчлэлийн жил байх болно.

-Гадаад буюу Е серийн пас­портын торгуулийг тухайн бай­цаагч үзэмжээрээ шийддэг хэмээн иргэд гомдоллодог?

-Захиргааны хариуц­лагын ту­хай хуульд заасны дагуу хя­нал­­тын улсын бай­цаагчид тор­гууль ног­­дуулдаг. Торгуулийн хэм­­­жээг  тухайн паспортыг ашиг­­ласан ху­га­цаа  зэргээс шалт­гаа­лан тогтоодог.

-УБЕГ олон нийтэд хэр нээлт­тэй байгууллага вэ?

-Вэб сайтаараа дам­жуу­лан хүний нөөцийн бодлого, сан­хүү­гийн байдал, худалдан авах ажиллагааны мэдээлэл, иргэдэд үзүүлж буй бүх үйлчилгээний та­лаар дэлгэрэнгүй мэдээлж бай­гаа. Тухайн жилийнхээ үйл ажил­­лагааны тайланг хэвлэл мэ­дээл­­лийн байгууллагаар дам­жуу­лан танилцуулж байна.

-Танай байгууллагын тухайд үйл ажиллагааны чиглэлийн да­гуу шинэ санал санаачилга, арга технологийг өдөр тутмын ажил­лагаандаа тусган хэрэг­жүүлж байгаа нь ил байна. Гэхдээ хэдий цахимжиж байгаа ч хүн ажиллах нь гарцаагүй. Тэр утгаараа хүнд суртал хэр байгаа бол?

-Бид цахимжуулалт, автомат­жуулалтыг ашиглаж байгаа нь шат дамжлагыг багасган хү­мүүсийн цаг хугацааг хэмнэж, хүнд суртлыг багасгахын төлөө ажилласаар ирсэн. Манай бай­гууллагын ту­хайд ихэнхдээ техниктэй ха­рилцаж мэдээлэл, лавлагаа авч байгаа болохоор хүнд суртлыг үгүй хийхийн төлөө ажиллаж байна.

Орон нутгийн бүртгэлийн газрууд маань л гэхэд үйлчлүүлэгчээ угтан авч, зөвлөгөө өгдөг шинэ үйл­чилгээ нэвтрүүлж эхэлсэн.

-Төрийн байгууллагын ажил­тан, албан хаагчдыг авлига, ашиг сонирхлын зөрчилтэй гэх зэргээр чичлэдэг. Танай бай­гуул­лагын хувьд авлигаас ангид байж, ажилтнууд чинь ашиг сонирхлын зөрчилгүйгээр үүргээ гүйцэтгэж чаддаг уу?

-Өнгөрсөн  онд  аль  байгуул­лага авлигатай тэм­цэж чадаж байгаа болон ил тод ажилладаг эсэхийг судалж, авлигын ин­дексийг жаг­саасан. Тэгэхэд хам­гийн өндөр буюу 74.5 оноо авч, сүүлийн  хоёр  жи­­лийн   хугацаанд авлигатай  маш  сайн  тэмцсэн гэж ойлгож бай­гаа. Ашиг сонирхлын зөрч­лийн  ту­хайд  хуулийн  дагуу  ажил үүргээ биелүүлэн ажил­ладаг.

Ж.НАРАНГЭРЭЛ

Эх сурвалж: "ӨГЛӨӨНИЙ" сонин