Хэвлэл мэдээллийн хэрэгсэлээр сүүлийн үед УИХ, НИТХ-ын сонгуульд “сонгогчдыг давхар санал өгүүлж, будлиантуулах гэж байна. Улсын бүртгэлийн байгууллага аль нэг намд үйлчиллээ” гэсэн ташаа мэдээллүүд ихээр гарах болсон.
Иймээс үүнтэй холбогдуулан өнөөдөр Нийслэлийн улсын бүртгэлийн газраас сэтгүүлчдэд үнэн бодит мэдээлэл өгөх зорилгоор хэвлэлийн хурал хийлээ. УИХ, НИТХ-ын 2012 оны ээлжит сонгуульд санал өгөх иргэн ямар нэгэн байдлаар сонгуулийн аль нэг хэсгийн хороонд давхардах нөхцөл байхгүй болохыг мэдэгдье. Бүртгэлийн байгууллага нь иргэний шинэчилсэн бүртгэлээр иргэдийнхээ давхцахгүй өгөгдөл буюу хурууны хээний, дижитал зурагны, овог нэр, регистрийн дугаар, хаяг, иргэний үнэмлэхний дугаар зэрэг текстэн мэдээллийн сан бүдүүлж, нийт хэсгийн 1906 хороонд байгаа сонгогчдын нэрийн жагсаалтыг программаар шалган давхардлыг арилган өгсөн. Нийслэлийн сонгогчдын нэрийн жагсаалтыг 5 дугаар сарын 3-нд СЕХ-нд гаргаж өгсөн. Одоо 6 дугаар сарын 24-нд энэ хугацаанд орсон өөрчлөлттэй жагсаалтыг гаргаж өгөх гэж байна. Энэ өөрчлөлтөөр энэ хугацаанд нас барсан, овог нэр регистр солигдсон, харьяатаас гарсан, гадаадад сонгууль өгсөн, цэргийн албан хаагчдын, урьдчилан хорих байранд түр саатуулагдсан иргэдийн, иргэдийн өөрсдийнх өргөдөл хүсэлтээр хаягийн өөрчлөлт хөдөлгөөнийг хийж байна. Гаргасан нэрийн жагсаалт, иргэдээс гарсан хүсэлт зэргийг хянан үзэж байхад дараахь байдал ажиглагдаж байна. Тухайн хаяган дээр иргэн нэмэгдсэн байна гэсэн гомдол байгаа юм. Энэ тухайн хаяган дээр байсан иргэд байр, хашаагаа зараад явсан боловч шилжүүлгээ хийлгээгүй, эсхүл тодорхой хугацаанд тухайн байр, хашааг түрээсэлж сууж байхдаа хаягаа хийлгэсэн боловч түрээсийн хугацаа дуусаад явахдаа мөн л шилжилт хөдөлгөөнөө хийлгээгүй байна. Одоогоор хүчин төгөлдөр үйлчилж буй эрх зүйн актуудад “Иргэн засаг захиргааны нэгжид 180 хоногоос дээш хугацаагаар оршин суухдаа 10 хоногийн дотор тухайн хорооноос хасалт хийлгүүлж, шинээр суух хороондоо бүртгүүлж, иргэний үнэмлэхэндээ тэмдэглэгээ хийлгүүлэх” үүрэгтэй. Тэгэхээс бүртгэлийн байгуулага иргэн өөрөө хүсэлтээ гаргаж ирээгүй бол тухайн иргэнийг хаягийн бүртгэлээс шууд дур мэдэн хасах боломжгүй. Тиймээс тухайн иргэний үнэмлэхний хаягаар л нэг ч хүн үлдээж иргэний сонгох эрхийг хааж зөрчихгүйн үүднээс бусад газар давхардуулалгүйгээр сонгогчдын нэрийн жагсаалтад оруулсан.Хуучин шиг сонгуулийн өдөр нэмэлт нэрийн жагсаалтаар иргэнийг сонгууль өгүүлдэг боломж одоогийн УИХ болон НИТХ-ын сонгуулийн хуулиар хаагдсан юм. Мөн тухайн байрыг түрээслэн амьдарч байгаа иргэд байр, хашааны хууль ёсны өмчлөгчдийг мэдэлгүй /зөвхөн гэрээ байгуулсан өрхийн тэргүүнийг л мэддэг байна/, өөрийн бэрээ мэдэлгүй /настай хүмүүс/, эсхүл тухайн хэсэгт ижил дугаартай байр, хашааны иргэдийг жагсаан бичихэд /тухайн хашаа нь 10-ын “а”,”б”, эсхүл барьсан компани болон ажилчдынхаа амьдарч байгаа компаний нэрээр тодорхойлж дууддаг/ гомдол гаргасан тохиолдлууд байна. Энд онцлон хэлэхэд гудамж, байр, хашааны хаягийг манай байгууллага олгоддогүй бөгөөд албан ёсоор олгогдсон хаяганд л бүртгэл хийдэг болно. Иргэдээс ирүүлсэн хаягийн талаарх хүсэлтийн өөрчлөлтийг тухай бүр хийж байна. Зарим хаяганд олон сонгогч байна гэсэн мэдээллийг намуудын сонгуулийн штабууд цацаад байгаа. Үүнийг шалгахад гэр хорооллын нэг хашаанд /нэг дугаартай/ 2 давхар нийтийн байр барьсан байдаг ба албан ёсоор нэг л хаягтай байна. Мөн олон орцтой байруудын “00” өрөөнд орцын жижүүрүүд амьдардаг байна. Энэ нам, эвсэл, нэр дэвшигчдийн төлөөлөл, итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч нар маань сонгогчдын нэрийн жагсаалттай холбоотой санал гомдлоо, манайхаас тодруулсаны дараа хэвлэл мэдээлэлээр зарлаж байхыг хүсье. Иргэдээс “...намайг тухайн хаяганд байсаар байтал телевизээр тэгэж зарлалаа” гэсэн гомдлууд ихээр ирж байна. Мөн шалгагдаагүй буруу мэдээлэл тарааж хууль зөрчиж байгааг анхаарна уу. Сонгуулийн өдөр тухайн хэсгийн хороонд санал өгөхөөр нэрийн жагсаалтанд орсон иргэдийн иргэний үнэмлэхийн, хурууны хээний, дижитал зургийн мэдээллийн сан суулгасан компьютор дээр бүртгэлийн байгууллагын итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч ажиллана. Иргэн хурууны хээ өгөхөд тухайн иргэний зурагтай бүх мэдээлэл 2 секундэд гарч ирэх ба манай ажилтан иргэний үнэмлэхтэй тулгаад бүртгэлийн 3 хувь талон хэвлэх ба нэгийг бүртгэлийн ажилтан, нэгийг нь саналын хуудас гарын үсэг зуруулан олгох хэсгийн хорооны ажилтан, нэгийг нь иргэн өөрөө авах юм. Харин иргэн дахин орвол та бүртгэлд орсон гээд бүртгэл хийгдэхгүй, талон хэвлэгдэн гарахгүй. Өөр сонгуулийн хэсэгт сонгогчдын нэр, сан суугдахгүй тул сонгууль өгөх ямар ч боломжгүй юм.
Нийслэлийн Улсын бүртгэлийн газар
