Б.Баатарсайхан: Цахим үнэмлэхийг энэ сарын сүүлээр олгож эхэлнэ

Сонгуулийн тухай шинэ хуулиар иргэд иргэний цахим үнэмлэхээр санал өгөхийг хууль­чилсан. Тус ажлыг хариуцаж буй Улсын бүртгэлийн ерөн­хий га­зар цахим иргэний үнэм­лэх хэв­лэх программаа суул­гаж дуу­саад, иргэдийн гарт хүргэхэд бэлэн болоод байгаа аж. Энэ талаар тус газрын Тамгын газрын дарга Б.Баатар­сайханаас тодрууллаа.

-Иргэний цахим үнэмлэхийг яг хэзээнээс тарааж эхлэх вэ?

-Үндсэндээ бэлтгэл ажил дуу­саад байгаа. Өнөөдөр (өчигдөр) программ хангамж, хэвлэх тоног төхөөрөмжөө суурилуулж дууслаа. Уг ажлаа Засгийн газарт танил­цуулсны дараа үйл ажиллагаагаа эхлэх юм. Одоогийн байдлаар яг хэзээнээс тарааж эхлэх нь тодор­хойгүй бай­на. Тодорхой шийд гарахаар бид мэдээлнэ.

-Аль улсаас оруулж ирсэн, ямар тоног төхөөрөмж ашиглаж байгаа вэ?

-Бид олон улсад хэрэглэдэг тоног төхөөрөмжүүдийг судалсны үндсэн дээр АНУ-ын “Датакарт” группийн МХ 6000 машинаар иргэ­ний үнэмлэхийг хэвлэх болсон. Энэ нь Франц улсад үйлдвэрлэсэн “Жаналта” фермийн машин юм. Иргэний цахим үнэмлэхийн их биеийг поликарбонатаар хийнэ. Уг материалыг гадны орнууд сум нэвтэрдэггүй шил, нисэх онгоцны их бие үйлдвэрлэхэд ашигладаг. Иймээс 10 жилдээ гэмтэхгүй гэж үзэж байна.

-Төхөөрөмжийн хүчин чад­лын хувьд тодруу­лахгүй юу. Нэг удаа хичнээн үнэм­лэх хэвлэх боломжтой вэ?

-Хүчин чадлын хувьд үзүүлэлт өндөр. Манай хоёр сая гаруй иргэний цахим үнэмлэхийг 45 хоно­гийн дотор үйлдвэрлэж гаргах боломжтой. Хамгийн гол нь аймаг, дүүрэг, хорооныхон шуур­хай ажиллаж иргэний шинэчилсэн бүртгэлд хамрагдсан иргэдийнхээ мэдээллийг байршуулах ёстой. Үүний дараа Улсын бүртгэлийн газарт байрласан мэ­дээл­лийн дагуу олгоно. Ингэснээр төдий чинээ хурдан шуурхай олгох юм л даа. -Иргэний цахим үнэмлэхийг аль дүүрэг, хорооноос эхлэн хичнээн тоогоор олгох төлөв­лөгөөтэй байна вэ? -Ерөнхийдөө 484 нэгжээр дам­жуулан тараах бөгөөд ирэх дөрөв­дүгээр сар гэхэд 16-гаас дээш насны иргэн бүрт хүргэсэн байхаар төлөвлөөд байна. Эхний ээлжид бид хүн амын хөдөлгөөн багатай, тогтвор суурьшилтай, иргэдийнх нь мэдээлэл цэгцэрсэн дүүр­гээс эхлэн туршилтын журмаар олгоно. Тур­шилтын гэдэг нь олгох хугацаанд ямар нэгэн эрсдэл гарах вий гэж сэрэмжилж байгаа юм. Энэ чинь манайд анх удаа нэвтэрч байгаа систем шүү дээ. Нийслэл болон аймгуудад ажлын хэсэг гарчихсан ажиллаж байгаа. Ажлын хэсгүүд маргааш хуралдаж, иргэ­ний цахим үнэмлэх олгох талаар сургалтад хамрагдах юм. Уг ажил маань зөвхөн Улсын бүртгэ­лийн ерөнхий газрын хариу­цах ажил биш. Улс, орон нутгийн засаг захиргааны нэгжүүдээр дам­жуулан хамтран ажиллаж байгаа томоохон ажил учраас бүх л албан байгуул­лага, хувь хүний оролцоо чухал.

-Иргэд цахим үнэмлэхээ авахын тулд дүүрэг, хороондоо ямар бичиг баримт бүр­дүүлж өгөх вэ?

-Иргэдийн хувьд харьяалагдах хороондоо иргэний үнэмлэхээ авч очоод цахим иргэний үнэмлэхээ авах бүрэн боломжтой. Хуучин үнэмлэхээ Улсын бүртгэлд хураал­гана. Ингэснээр хуучин үнэмлэхийг устгалд оруулах юм. Хөдөө, орон нутгийн иргэдэд мөн адил олгогдох юм.

-Одоогийн байдлаар иргэний үнэмлэхээ гээсэн болон хүлээг­дэж байгаа иргэд цөөнгүй. Энэ хүмүүс хэрхэн цахим үнэмлэхээ авах вэ?

-Бид үнэмлэхээ хаясан, гээсэн ямар нэгэн шалтгаанаар захиалга өгсөн хүмүүст тусгай бичиг гаргаж өгч байгаа. Энэ бичгээ үзүүлээд авах болно

. -Иргэний цахим үнэмлэхийг эхний удаад үнэгүй олгохоор болсон. Харин энэхүү үнэмлэхээ хаяж үрэгдүүлсэн, мөн ирэх зургадугаар сараас хойш насанд хүрч иргэний үнэмлэхээ авах иргэд ямар нэгэн төлбөр хураамж төлж авах вэ?

-Ирэх зургадугаар сараас хойш насанд хүрэгчдэд цахим иргэний үнэмлэхийг хураамжтайгаар олгох уу, үгүй юу гэдэг нь одоогоор тодор­хойгүй байна. Энэ талаар хэлэлцэж байгаа. Харин хаяж үрэгдүүлсэн болон ямар нэгэн шалтгаанаар хоёр дахь удаагаа авах гэж байгаа хүмүүс тодорхой хэмжээний тор­гууль төлөх нь ойлгомжтой. Хэд орчим төгрөгийн торгууль төлөхийг одоогоор тогтоогоогүй байна.

-Манайд нэвтэрч буй цахим үнэмлэхийн хэлбэр гадаад улс орнуудад өргөн ашиглагд­даг уу?

-Олон улсын хэмжээнд 7816 гэсэн хамгийн сүүлийн үеийн стан­дарт байдаг юм билээ. Бидний хэрэглэж байгаа технологи үүнд нийцсэн. Гадаадын 40 гаруй улсад нэвтэр­сэн, улс орнуудын цаашдын чиг хандлага бол өөрийн харьяат иргэний үнэн бодит мэдээллийг цахим хэлбэрээр байршуулж, тэд­ний цаг хугацаа, ажлыг хэмнэхэд чиглэгдэж байгаа. Тиймээс бид гадаадын хөгжилтэй орнуудаас дутахааргүй зөв зохион байгуу­лалт­тай системийг нэвтрүүлж байгаа гэж хэлж болно.

Д.Даваасүрэн